انگبین از نگاه مفسران، محققان و اهل معرفت:
در کتاب مفردات راغب واژه المنّ چنین تعریف شده است «شیئی کالطل فیه حلاوه و یسقط علی الشجر» «چیزی شبیه شبنم که در آن شیرینی است و بر درخت فرو می‌افتد» و در کتاب تفسیر پرتوی از قرآن آمده است «ماده آبکی که روی بعضی درختها شکرک می بندد، انگبین نامند. در ادامه به گز انگبین از نگاه محققان و اهل معرفت می پرازیم:
دانکین (1980 م) برای مان (manna) دو منشاء کلی تعریف می کند:
1 – ترشحات گیاهی چه به طور طبیعی و چه بر اثر عمل حشره یا تیغ زدن به وسیله انسان.
2 – ترشحات مستقیم حشره بر روی گیاه میزبان.
در دایره المعارف بریتانیا واژه manna چنین تعریف شده است:
«قسمی ماده خوراکی سفید رنگ و عسل مانند که مستقیماً به وسیله حشره و یا به کمک حشره بر روی گیاه تولید می شود».
بیش از 1000 سال پیش ابوریحان بیرونی به تولید شهد توسط حشره بر روی گیاه پرخار اشاره می کند.
ادوارد فردریک (1819 م) در سفرنامه خود آورده است:
در ایران غالباً با نوعی شیرینی پذیرایی می شود که یکی از ترکیبات اصلی آن ماده شیرین سفید صمغ مانندی به نام گزانگبین است که همراه با گلاب و آرد و مغز پسته به صورت قرص شیرینی به قطر تقریباً هشت سانتیمتر و ضخامت کمتر از یک سانتیمتر ساخته می شود. ( گز اصفهان )
درختچه ای که بر روی آن گز یافت می شود و سرشاخه‌های آن شباهت به جارو دارد گون می‌نامند. همه جا، روی سرشاخه های جوان و زیر بوته ها، تکه های گز همانند ریزه‌های نخ همراه با تعداد بی شمار حشرات کوچک به وفور دیده می شد. فردریک می‌گوید: با نظر اهالی موافقم و بدون تردید، گز را تولید حیوانی می دانم. جالب توجه اینکه، نظریات فردریک بیشتر از یکصد و پنجاه سال مورد تأیید دیگران قرار نگرفت (گرامی 1998 م).
نیک نژاد (1355) و آئینه چی و همکاران (1355) مشخصات فیزیکوشیمیایی گزانگبین مشهور به گز خوانسار را معلوم نموده اند. تجزیه کمی آن به حالت تازه نشان داد که دارای 20/41 درصد قند احیا کننده فروکتوز، 60/31 درصد قندهای چندتایی (پلی ساکاریدها)، 00/2 درصد ساکارز (شکر معمولی)، 26/2 درصد خاکستر، 20/15 درصد رطوبت، 72/4 درصد ترکیبات غیرمحلول در آب (مانند ذرات گیاهی) و 02/3 درصد موسیلاژ و صمغ می باشد. به طور کلی عاری از گوگرد، ازت، تانن، آلکالوئید، و هالوژنها (کلر، برم و ید) است.
حاصل هیدرولیز اسیدی پلی ساکاریدهای موجود در مان گون، گلوکز، زایلوز و مانوز می‌باشد.
اقوام یهود معتقدند، “این یک مائده آسمانی است که خداوند به قوم حضرت موسی (ع) اعطا کرده است”
آن به عنوان یک ماده مقدس و در مراسمی که برگزار می‌کنند استفاده می نمایند.
